مقدمه و هدف: داروسازان به طور معمول با درخواست های دارویی بدون نسخه بیماران مواجه می شوند. بررسی عملکرد داروساز در درمان بیمار، نحوه ارزیابی شرایط بیمار توسط وی و هم چنین رویکرد داروساز در تجویز داروهای بدون نسخه از اهداف اصلی این مطالعه است.

روش کار : در این مطالعه توصیفی- مقطعی، سناریوهای سرفه، اسهال و سرماخوردگی از طریق پرسش نامه ها بدست آمد. سناریو ها با تعیین سوالات کلیدی طراحی شدند. از لیست داروخانه های همدان 46 داروخانه به طور تصادفی برای هر سناریو انتخاب و سپس آنالیز شد. بررسی عملکرد داروسازان شامل میزان مداخله در مورد داروهای بدون نسخه، استفاده از سوالات کلیدی، بیان عوارض و تداخلات دارویی و همچنین نحوه تجویز داروها انجام شد. هم چنین تأثیر جنس داروساز و نوع داروخانه تعیین گردید.

نتایج: در مجموع 179 مراجعه به داروخانه ها انجام شد که در 41 مراجعه داروساز مسئول فنی حضور نداشت (9/22%)، که میزان عدم حضور داروساز در سه مراجعه پیاپی به داروخانه های حاشیه ای به طور معنی داری از داروخانه های مرکزی بیشتر بود. هم چنین عملکرد داروساز در زمینه بیان تداخلات دارویی در داروخانه حاشیه ای به طور معنی داری نسبت به داروخانه های مرکزی ضعیف تر بود. در داروخانه های حاشیه ای تعداد اقلام بیشتری نسبت به مرکزی تجویز می شد و این مورد برای داروسازان مرد نیز نسبت به داروسازان زن صدق می کرد.

نتیجه نهایی: این مطالعه نشان می دهد که علیرغم پرسیده شدن سوالات کلیدی توسط اکثر داروسازان، توصیه نهایی ضعیف بود. برای بهبود عملکرد داروسازان تغییرات سیستم آموزشی دانشجویان داروسازی و نظارت مستمر و مؤثر مسئولین بر عملکرد داروسازان در مورد داروهای بدون نسخه پیشنهاد می شود.