مقدمه و هدف: پژوهش ها حاکی از آنند که ارتباط تنگاتنگی بین وابستگی به مواد و اختلال های روانی وجود دارد عده کثیری از کسانی که سوء مصرف مرتب مواد دارند همزمان تشخیص اختلالات روانپزشکی را نیز دریافت می نمایند و بالعکس. شیوع بالای هم ابتلایی (comorbidity) سوء مصرف مواد و اختلال های روانی در چندین پژوهش در کشورهای محدودی گزارش گردیده است، از آنجا که مؤلفه های فرهنگی متفاوت تعمیم نتایج را تحت تأثیر قرار می دهد و با توجه به پژوهش های اندک در ایران این مطالعه با هدف بررسی مقایسه ای میزان انواع اختلال های روانی در افراد وابسته و غیر وابسته به مواد در شهر همدان در سال 1387 انجام گرفت.

روش کار: با بهره گیری از طرح مورد ـ شاهدی تعداد 106 معتاد به مواد مخدر مراجعه کننده به مرکز خود معرف سازمان بهزیستی همدان با دامنه سنی 51 ـ 18 سال، با همین تعداد افراد غیر معتاد که از نظر ویژگی های دموگرافیک با یکدیگر همسان شده بودند ، مورد مقایسه قرار گرفتند. جهت تشخیص وابستگی به مواد از ملاکهای DSM-IV-TR و برای ارزیابی میزان نشانه های مربوط به اختلال های روانی از مصاحبه ساخت دار و آزمون SCL-90-R اعتبار یابی شده ایران استفاده گردید. هم چنین برای سنجش فرضیه های پژوهش از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تی به فراخور سطح سنجش داده ها استفاده شد.

نتایج: میزان و شدت انواع نشانه های اختلال های روانی در ابعاد 9 گانه پژوهش یعنی ترس های مرضی، اضطراب، شکایات جسمانی، روان پریشی، افسردگی، افکار پارانوییدی، پرخاشگری، حساسیت در روابط متقابل و وسواس فکری ـ عملی معتادان به طور معنی داری بیشتر از افراد عادی بوده است. در سه بعد افسردگی ، افکار پارانوییدی و حساسیت در روابط متقابل شدت اختلال بیشتر از سایر ابعاد دیده شد. در مجموع با در نظر گرفتن نقطه برش 1 برای GIS، 63.5 درصد از معتادان مشکوک به اختلال روانی بوده اند، در حالی که رقم فوق برای جمعیت عادی 28.8 درصد بوده است. بین نوع ماده مخدر مصرفی و نیز مصرف مواد مخدر در سنین پایین تر و شدت اختلال روانی ارتباط معنی دار دیده شد.

نتیجه نهایی: بسیاری از معتادان به مواد مخدر از اختلال ها و آشفتگی های روانی همزمان رنج می برند. وجود اختلال های روانی شدیدتر در جوانان معتاد لزوم ارایه خدمات روانپزشکی و روانشناسی همه جانبه را به این قشر ضروری می نماید.