مقدمه و هدف: با توجه به استفاده گسترده از تکنیک جراحی آندوسکوپیک سینوس و نقش اساسی سی تی اسکن کرونال در شناخت مسیرهای طبیعی درناژ سینوس ها ، شناسایی الگوهای اصلی بیماریهای التهابی سینونازال و واریاسیون های آناتومیک همراه آن جهت طرح ریزی تکنیک مناسب جراحی قبل از عمل ضروری می باشد. این مطالعه به منظور ارزیابی شیوع الگوها و واریاسیون های فوق در بیماران مبتلا به بیماری های التهابی مزمن سینونازال که در بیمارستان های امام خمینی ، بوعلی و آتیه شهر همدان طی سال های 83- 79 جراحی شده اند صورت گرفته است.

روش کار: این پژوهش توصیفی آینده نگر بر روی سی تی اسکن های کرونال 385 بیمار مبتلا به بیماری التهابی مزمن سینونازال که تحت عمل جراحی آندوسکوپیک سینوس قرار گرفتند صورت پذیرفت . از بیمارانی که بر اساس علائم بالینی به تشخیص متخصص گوش و حلق و بینی مبتلا به رینوسینوزیت مزمن بوده و پس از6-3 هفته درمان دارویی پاسخ مناسب بالینی در آنها مشاهده نشد، سی تی اسکن کرونال و در صورت نیاز آگزیال بعمل آورده شد. سی تی اسکن عمدتاً در پنجره استخوانی (Bone Window) یا بینابینی انجام شده و در مواردی که شک بوجود توده های بافت نرم به غیر از پولیپوز وجود داشت، پنجره بافت نرم نیز تهیه میشد. سی تی اسکن ها تماماً توسط رادیولوژیست گزارش و الگوهای التهابی اصلی و واریاسیون های آناتومیک همراه آن تعیین و به همراه اطلا عات دموگرافیک و یافته های بالینی بیماران با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی مورد قضاوت قرار می گرفت.

نتایج: از مجموع 385 بیمار الگوی اینفاندیبولر در 11.1 درصد، استئومئآتال یونیت 37.6 درصد ، اسفنواتموئیدال رسس 21.2 درصد ، سینونازال پولیپوز 18.9 درصد و الگوی اسپورادیک در 24.4 درصد بیماران مشاهده شد. این الگوها بصورت منفرد یا در بعضی از بیماران بصورت ترکیبی از چند الگو وجود داشت. الگوهای سه گانه انسدادی در 70.1 درصد بیماران مشاهده گردید. واریاسیون های آناتومیک همراه در 73.2 درصد بیماران رؤیت شد که به ترتیب شیوع عبارت از انحراف تیغه بینی 50.6 درصد ، کونکابولوزا 28.5 درصذ، پنوماتیزاسیون وسیع سینوس اسفنوئید 17.9 درصد، توربینت میانی پارادوکس 16.1 درصد، سلول هالر 15.5 درصد، بولااتموئیدالیس بزرگ 10.3 درصد، آنسینیت پروسس آتلکتاتیک 8.8 درصد، سلول آگرنازی 8.3 درصد و سلول انودی 3.1 درصد بود.

نتیجه نهایی: بالا بودن شیوع الگوهای پیشرفته بیماری التهابی سینونازال و واریاسیون های آناتومیک در این مطالعه با توجه به اینکه تمامی بیماران کاندید عمل جراحی بوده اند تا حدی قابل انتظار است ولی مراجعه دیرهنگام به جراح بدلیل مشکلات اجتماعی - اقتصادی نیز می تواند در این خصوص تأثیرگذار باشد.