مقدمه و هدف: کریپتوسپوریدیوم از انگل های روده ای پستانداران به ویژه حیوانات اهلی و انسان می باشد که به عنوان یکی از عوامل اصلی ایجاد کننده اسهال و مرگ و میر در نوزادان، کودکان و دام های جوان مطرح است. باتوجه به ماهیت زئونوتیک این انگل حیوانات آلوده می توانند یک خطر بالقوه برای بهداشت جوامع انسانی باشند. هدف اصلی از این مطالعه تعیین فراوانی آلودگی به کریپتوسپوریدیوم در ساکنین شهر همدان و دام های بومی(گاو، گوسفند، اسب، سگ، مرغ بومی و بوقلمون بومی) موجود در حومه شهر بود.

روش کار: در این مطالعه توصیفی مقطعی از 477 راس گاو، 220 راس گوسفند، 210 قلاده سگ خانگی، 158 راس اسب، 200 قطعه مرغ بومی، 200 قطعه بوقلمون بومی موجود در حومه شهر وهمچنین از 300 بیمار انسانی ارجاعی به آزمایشگاههای تشخیصی طبی شهر همدان نمونه مدفوع اخذ گردید. نمونه ها ابتدا با روش فرمالین اتر رسوب دهی شدند و از رسوب به دست آمده گسترش میکروسکوپی تهیه گردید، سپس با روش زیل- نلسون اصلاح شده رنگ آمیزی و با میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفتند.

نتایج: میزان فراوانی آلودگی در گاو، گوسفند، اسب، سگ، مرغ بومی، بوقلمون و افراد انسانی به ترتیب 15.93%، 8.6%، 12.6%، 3.8%، 2.5%، 4% و 5.33% تعیین گردید. میزان آلودگی در افراد مبتلا به اسهال (7.5%) بیشتر از افراد بدون نشانه بالینی (1.5%) بود (P<0.05). بیشترین میزان آلودگی در جمعیت انسانی در گروه سنی زیر 5 سال (7.1 %) و کمترین در گروه بالای 5 سال (1.1 %) مشاهده شد (P<0.05). در هیچکدام از حیوانات مورد مطالعه نشانه بالینی مشاهده نگردید. فقط در سگ ها ارتباط آماری معنی داری بین سن و میزان آلودگی دیده شد؛ سگ های بالاتر از 1 سال بیشترین میزان آلودگی را داشتند (P<0.05). ارتباط آماری معنی دار بین جنس ومیزان فراوانی آلودگی فقط در اسب ها مشاهده شد؛ اسب های نر بیشترین میزان آلودگی را داشتند(P<0.05).

نتیجه نهایی: کریپتوسپوریدیوم می تواند به تنهایی و همراه با سایر عوامل میکروبی در ایجاد اسهال در افراد انسانی شهر همدان دارای نقش باشد. باتوجه به بالا بودن میزان و شدت آلودگی در گاوهای حومه همدان و با توجه به نتایج دیگر مطالعات انجام شده در ایران و جهان، گاو می تواند به عنوان یکی از مخازن مهم آلودگی برای جوامع انسانی در شهرستان همدان مطرح باشد.