مقدمه و هدف: مشکلاتی همچون اضطراب و افسردگی پس از انجام عمل بای پس دربیماران قلبی نه تنها می تواند سبب به تاخیرافتادن دوران بهبودی گردد بلکه می تواند سبب عود و بازگشت مجدد بیماری و کاهش کیفیت زندگی بیماران و نیز اطرافیان شود. به همین منظور مطالعه حاضر با هدف نعیین اثر 12 هفته برنامه جامع توانبخشی ورزشی قلب بر میزان اضطراب، افسردگی و کیفیت زندگی بیماران انجام گرفته است.

روش کار: در این مطالعه مقطعی 72 بیمارقلبی 6 تا 8 هفته پس از بای پس عروق کرونر جهت شرکت در 12 هفته (هر هفته 3 جلسه) برنامه توانبخشی ورزشی قلب به مرکز توانبخشی بیمارستان شهید بهشتی همدان معرفی و ثبت نام شدند. از مجموع 72 شرکت کننده 60 بیمار (14 زن، 46 مرد با میانگین سنی 55.4 سال) برنامه توانبخشی را تکمیل نمودند و 12 نفر (17%) نیز نتوانستند دوره توانبخشی را تکمیل نمایند. شرکت کنندگان علاوه برانجام تست ورزش (پروتکل اصلاحی بروس) پرسشنامه های کیفیت زندگی و اضطراب و افسردگی را قبل و بعد از پایان دوره توانبخشی تکمیل نمودند.

نتایج: یافته های مطالعه نشان داد که میانگین ظرفیت ورزشی (metabolic equivalent unit MET) و شاخص توده بدن (BMI) افراد شرکت کننده بطور معنی داری (P<0.001) بعد از اتمام برنامه توانبخشی در مقایسه با قبل بهبود پیدا کرده است. درصد فراوانی افسردگی و اضطراب باشدت بالا در بیماران مورد مطالعه قبل از برنامه توانبخشی ورزشی 25% و 31.6% بود که بطور معنی داری (P<0.001) پس از پایان برنامه کاهش یافت (8.4% و 11.6%). نتایج پژوهش همچنین نشان دهنده افزایش معنی دار (P<0.001) سطح کیفیت زندگی زنان و مردان شرکت کننده پس از انجام و تکمیل برنامه توانبخشی قلبی نسبت به قبل از برنامه توانبخشی در هر یک از ابعاد جسمانی، عاطفی، اجتماعی بود. میزان بهبود و کاهش سطح اضطراب و افسردگی و افزایش سطح کیفیت زندگی در بین مردان وزنان پس از پایان برنامه اختلاف معنی داری نداشت .

نتیجه نهایی: یافته ها نشاندهنده اثر مثبت شرکت و تکمیل کردن برنامه توانبخشی ورزشی قلب در ابعاد جسمانی و روانی کلیه بیماران جراحی بای پس قلبی شرکت کننده در برنامه بود. نکته مهم دیگر اینکه اثر یکسان و مشابه این برنامه در زنان و مردان تاکید بر ارجاع زنان به استفاده از این برنامه همپای مردان را دارد.