مقدمه و هدف: تفکر انتقادی به توانایی فرد برای تحلیل و ارزشیابی اطلاعات اطلاق می شود. چنین مهارتی بیش از پیش به ضرورتی غیر قابل انکار در زندگی اجتماعی تبدیل شده است. از این رو اکنون پرورش مهارت­های تفکرانتقادی یکی از اساسی­ترین اهداف نظام­های تعلیم و تربیت جهان را در سطوح مختلف از ابتدایی تا عالی تشکیل می دهد. سلامت روانی افراد تاحد زیادی متاثر از کیفیت و نوع مهارت های فکری آنان است. براین اساس، مطالعه حاضر با هدف تعیین وضعیت تفکر انتقادی و سلامت روانی و رابطه این متغیرها در دانش آموزان دختر دوره پیش دانشگاهی شهر همدان در سال تحصیلی89- 1388 انجام شده است.

روش­کار: این مطالعه توصیفی - مقطعی و از نوع همبستگی است که درآن نمونه­­ای با حجم 331 دانش­آموز با استفاده از روش نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله­ای انتخاب شده است. به منظور جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامۀ تفکر انتقادی کالیفرنیا (فرم ب) و پرسشنامۀ سلامت روانی گلدبرگ و هیلیر (GHQ) فرم 28 سوالی استفاده شده است. داده­های پژوهش با کمک شاخص­های آمار توصیفی و آزمون­های آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند گانه) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

نتایج: یافته­های مطالعه حاکی از آن است که میانگین تفکر انتقادی دانش­آموزان 6.51 از 34، میانگین سلامت روانی دانش آموزان 31.52، 61 نفر (18.4%) فاقد اختلالات روانی و 270 نفر (81.6%) مشکوک به علائم اختلال روانی می­باشند. بین مهارت­های تفکرانتقادی و اختلال در سلامت روانی دانش آموزان رابطۀ منفی و معنی­داری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد بین مهارت­های تحلیل انتقادی و استدلال قیاسی با علائم اختلالات­روانی رابطه منفی و معنی­داری وجود دارد، به عبارتی با افزایش این مهارت در دانش آموزان، مشکوک بودن به اختلالات روانی آنها کاهش پیدا می­کند. براین اساس، می‌توان وضعیت سلامت روانی هر فرد را با توجه به میزان مهارت­های تحلیل انتقادی و استدلال قیاسی وی پیش بینی کرد.

نتیجه نهایی: نتایج مطالعه نشان داده است که دانش­آموزان مورد بررسی از حیث مهارت­های تفکر انتقادی در سطح نازلی قرار دارند و سلامت روانی اکثریت آنان نیز در معرض خطر قرار دارد و با کاهش سطح مهارت­های تفکرانتقادی، علائم جسمانی، اضطراب، اختلال در کارکردهای اجتماعی و افسردگی آنان افزایش یافته است. لذا توصیه می­شود مسؤولان آموزشی و بهداشتی و خانواده ها به این مسأله توجه و اهتمام جدی داشته باشند.