مقدمه و هدف: لیشمانیوز توسط تک یاخته اجباری داخل سلولی از جنس لیشمانیا ایجاد می شود.این بیماری در بیش از نیمی از استانهای کشورایران گزارش شده است. ناقلین بیماری گونه های مختلفی از پشه خاکی ها هستند. شناسایی ناقلین بیماری وداشتن اطلاعات کافی در خصوص آنها جهت اجرای برنامه کنترل اهمیت بسزایی دارد.

روش کار: این مطالعه توصیفی ـ مقطعی در سال 1387 در شهرستان دامغان انجام شده است.ازابتدای فروردین لغایت پایان آبان پشه خاکی ها هر 15 روز یکبار بوسیله تله های چسبان از اماکن داخلی و خارجی صید شده اند. سر و دو بند انتهایی پشه خاکی ها جدا و با استفاده از پوری روی لام مونته وتعیین هویت شده اند. سایر قسمت های بدن جهت جستجوی انگل لیشمانیا در فرایند استخراج DNA قرار گرفته و با استفاده از پرایمرهای اختصاصی kinetoplast DNA با روش Nested PCR آزمایش شده اند.

نتایج: مجموعاً 6110 پشه خاکی از 8 گونه مختلف صید شده اند. بیشترین وفور مربوط به فلبوتوموس پاپاتاسی بوده است (7/46%). آزمایشات مولکولی 280 پشه خاکی جهت تعیین آلودگی نشان داد که تعداد 28 پشه خاکی (10%) آلوده به انگل لیشمانیا ماژور بوده اند که 24 پشه، فلبوتوموس پاپاتاسی (7/85%) و 4 پشه فلبوتوموس کوکازیکوس (14.3%) بوده است. بالاترین میزان آلودگی پشه خاکی ها از لانه جوندگان (42.9%) بوده است. آلودگی پشه خاکی ها در شهریور ماه بیشتر از ماههای دیگر بوده است (89.3%).

نتیجه ‌نهایی: وفور بالای پشه خاکی فلبوتوموس پاپاتاسی وآلودگی آن به انگل لیشمانیا ماژور ثابت می کند که این گونه ناقل اصلی و قطعی می باشد. آلودگی فلبوتوموس کوکازیکوس به انگل لیشمانیا ماژور در لانه جوندگان نیز نشان می دهد این گونه به عنوان ناقل ثانویه در بین جوندگان نقش دارد. بیشترین آلودگی پشه خاکی ها در شهریورماه بوده لذا رعایت حفاظت شخصی در این ماه اهمیت بیشتری دارد.با توجه به وفور ناقلین و آلودگی بالای آنها انجام اقداماتی جهت کاهش وفور پشه خاکی ها وکاهش گزش انسان توصیه می شود.