مقدمه و هدف: فعالیت بدنی منظم و اتخاذ سبک زندگی پر تحرک باعث افزایش کیفیت زندگی بیماران دیابتی گشته و تاثیر بسزایی در بهبود کنترل متابولیک و ارتقاء سلامت این بیماران دارد. مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل موثر بر فعالیت بدنی و کنترل متابولیک زنان دیابتی نوع 2 مراجعه کننده به مرکز تحقیقات دیابت شهر همدان با بهره گیری از مدل ترنس تئورتیکال انجام گردید.

روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی بود که بر روی 114 زن دیابتی نوع 2 انجام شد. برای جمع آوری داده های پژوهش، ابتدا میزان هموگلوبین گلیکوزیله بیماران از پرونده آنان استخراج گردید سپس به روش مصاحبه با بیماران پرسشنامه های مربوط به سنجش سازه های ترنس تئورتیکال مدل و فعالیت بدنی (IPAQ) International physical activity questionnaire تکمیل گردید. داده های بدست آمده توسط آزمون آماری ANOVA یکطرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

نتایج: میانگین هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1C) بیماران 1.75±7.74 بود. 64.9% بیماران دارای فعالیت بدنی با شدت سبک ، 29.8% با شدت متوسط و 5.3% نیز فعالیت بدنی با شدت بالا داشتند. یافته ها نشان داد که بیماران با پیشرفت در سازه مراحل تغییر، بطور معنی داری فرایندهای شناختی و رفتاری تغییر را بیشتر بکار می گیرند و از خودکارآمدی بالاتری در انجام فعالیتهای بدنی برخوردار می باشند (P<0.05). همچنین با افزایش توازن و تعادل در تصمیم گیری میزان بکارگیری فرایندهای رفتاری به منظور اتخاذ رفتار فعالیت بدنی و خود کارآمدی در انجام فعالیت بدنی در بیماران افزایش می یابد (P<0.05). اما افزایش تعادل و توازن در تصمیم گیری رابطه معنی داری با بکارگیری فرایندهای شناختی تغییردر انجام فعالیت های بدنی نشان نداد (P>0.05).همچنین ارتباط معنی داری بین فرآیندهای شناختی، فرآیندهای رفتاری تغییر و سازه توازن و تعادل در تصمیم گیری با سازه خودکارآمدی مشاهده گردید (P<0.05).

نتیجه نهایی: نتایج مطالعه نشان داد که بکارگیری ترنس تئوریکال مدل در پیش بینی رفتارهای ورزشی و کنترل متابولیک بیماران دیابتی سودمند می باشد.