مقدمه و هدف : بیماری دیابت از جمله بیماری‌هایی است که از دیرباز شناخته شده و از زمان شناخت آن تلاش‌های زیادی برای درمان آن صورت گرفته است. اغلب راه‌های بکار گرفته شده در درمان این بیماری با مشکلات و عوارضی روبرو هستند. استفاده از گیاهان دارویی از قدیم مورد توجه بوده و در سال‌های اخیر بیشتر مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در این بررسی اثر عصاره تتراکلرورکربنی بذر شنبلیله روی موش صحرایی دیابتیک مورد مطالعه قرار گرفته است.

روش کار : حیوانات از نوع ویستارنر با استفاده از استرپتوزوسین به مقدار 100 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن (در سه دوز تقسیم شده) در سه روز متوالی با تزریق داخل وریدی دیابتی شدند. ده روز پس از دیابتی شدن، عصاره تتراکلرور کربنی بذر شنبلیله که با روش خیساندن تهیه شده بود از راه دهان تجویز، دو ساعت پس از تجویز نمونه خون از ورید دم تهیه و گلوکز سرم با روش اورتوتولوئیدین اندازه‌گیری شد.

نتایج : نتایج نشان داد که عصاره به صورت وابسته به دوز (r=0.44 ، P=0.00) گلوکز سرم را کاهش و با دوز 4 گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن بیشترین اثر را دارد. این دوز توانست غلظت گلوکز سرم را از 44±574 به 35±354 میلی‌گرم درصد میلی‌لیتر خون پایین آورد (P=0.0000001).

نتیجه نهائی : نتایج بررسی مشخص می‌کند که عصاره تتراکلرورکربنی بذر شنبلیله حاوی ماده پایین آورنده گلوکز خون است و می‌توان با تخلیص و شناسایی ماده موثره، به منظور تهیه ترکیب دارویی که در حیوانات دیابتی وابسته به انسولین از راه دهان مصرف و مانند انسولین عمل می‌کند اقدام کرد.