مقدمه و هدف: فنتانیل جهت بهبود کیفیت بلوک حسی و افزایش زمان بیدردی پس از عمل در بی حسی نخاعی بکار می رود. هدف از انجام این مطالعه مقایسه مدت زمان بلوک حسی و عوارض ناشی از اضافه کردن دوزهای مختلف فنتانیل اینتراتکال به لیدوکائین 5% در بیحسی نخاعی می باشد.

روش کار: 140 بیمار کاندیدای عمل جراحی انتخابی تحت بیحسی نخاعی، به یک کارآزمایی بالینی دو سو کور با کنترل دارونما وارد شدند. برای بیحسی نخاعی از 100 میلی گرم لیدوکائین اینتراتکال 5% استفاده شد. بیماران به صورت تصادفی در 4 گروه 35 نفری : شاهد (2 میلی لیتر آب مقطر)، گروه دو (25 میکروگرم فنتانیل)، سه (50 میکروگرم فنتانیل) و چهار (100 میکروگرم فنتانیل) تقسیم شدند. طول مدت بلوک حسی ، وقوع عوارض در گروهها مورد بررسی قرار گرفت و اطلاعات بدست آمده توسط نرم افزار آماری SPSS و با استفاده از آزمون های مرتبط تجزیه و تحلیل گردیدند.

نتایج: گروهها از نظر متغیرهای دموگرافیک تفاوت معنی داری نداشتند(P>0.05). میانگین طول مدت بی دردی در گروه شاهد معادل 25.05±100.28 دقیقه، در گروه دوم 18.4±112.28 دقیقه ، در گروه سوم 10.63±135.28 دقیقه و در گروه چهارم 12.42±140 دقیقه بود که به غیر از گروه شاهد با گروه دو وگروه سه با گروه چهار، اختلاف بین تمامی گروهها از نظر آماری معنی دار بود(P<0.001). فراوانی خواب آلودگی و دپرسیون تنفسی در گروههای سه و چهار به میزان معنی داری نسبت به گروههای شاهد و دو بیشتر بود. (P<0.01). فراوانی خارش در گروه شاهد نسبت به گروه های سه و چهار به میزان معنی داری کمتر بود و بیماران گروه دو نیز نسبت به گروه چهار خارش کمتری را تجربه کردند (P<0.01). فراوانی تهوع و استفراغ و لرز در گروه شاهد به میزان معنی داری از گروه دو و سه و چهار بالاتر بود (P<0.01).

نتیجه نهایی: اضافه کردن 50 میکروگرم فنتانیل به 100 میلی گرم لیدوکائین اینتراتکال موجب افزایش معنی دار طول مدت بیدردی می شود اما با افزایش خطر دپرسیون تنفسی همراه است.