مقدمه و هدف: سنگهای مجرای ادراری یکی از شایعترین مشکلات نفرولوژی - ارولوژی می باشند. اگرچه سنگ مجرای ادراردر کودکان شیوع کمتری نسبت به بالغین دارد و تنها حدود 7% سنگهای ادراری در افراد زیر 16 سال دیده می شود ، میزان تشخیص سنگ ادراری در کودکان در سالیان اخیر رو به افزایش بوده است . در برخی مطالعات در اکثر کودکان مبتلا به سنگ یک اختلال متابولیک زمینه ای یافته شده است و در تعدادی زمینه سنگ سازی انسداد مجاری ادراری، عفونت ادرار و یا مثانه نوروپاتیک گزارش شده است. ارزیابی اختصاصی هر اختلال متابولیک یک فاکتور کلیدی در درمان بیماران با سنگ مجرای ادرار می باشد. شایعترین اختلالات متابولیک زمینه ساز سنگ در کودکان عبارتند از : هیپرکلسی اوری ، هیپر یوریکوزوری، هیپراگزالوری، اسیدوز توبولر کلیوی، سیستین اوری و هیپوسیترات اوری. در بررسی های مختلف نتایج متفاوتی در مورد ارزش بررسی متابولیک سنگ در کودکان و شیوع انواع این اختلالات متابولیک به دست آمده که می تواند انعکاس تفاوت در رژیم غذایی، منطقه جغرافیایی و زمینه های ارثی در افراد تحت مطالعه باشد در این مطالعه تلاش شده فراوانی اختلالات متابولیک زمینه ساز سنگ در کودکان مراجعه کننده به درمانگاه کلیه کودکان شهر همدان بررسی شود.

روش کار: در این مطالعه توصیفی – مقطعی 156 کودک ارجاع شده به درمانگاه کلیه کودکان با تشخیص سنگ مجرای ادراری بین سالهای 1385 تا 1388 مورد بررسی قرار گرفتند. ابتدا شرح حال کامل از نظر سن، جنس، محل زندگی و... از بیماران گرفته شد سپس برای تایید تشخیص سنگ بیماران توسط یک رادیولوژیست دیگر سونوگرافی انجام شد و در صورت تایید سنگ در سونوگرافی دوم تمامی بیماران مورد بررسی متابولیک قرار گرفتند. این بررسی شامل اندازه گیری کلسیم ، فسفر، اسید اوریک ، کراتینین سرم و آنالیز نمونه راندوم ادرار غیر ناشتا از نظر کلسیم ، کراتینین، اسید اوریک ، اگزالات، سیترات و سیستین بود. یافته های شرح حال ، سونوگرافی و نتایج بررسی متابولیک و تفسیر آنها در فرمهای طراحی شده برای هر بیمار ثبت و مورد تجزیه و تحلیل اماری قرار گرفتند.

نتایج: از 156 کودک مورد بررسی 136 نفر (87.2%) دارای اختلال متابولیک بودند. از 136 نفر 81 نفر (51.3%) دارای تنها یک اختلال متابولیک ، 51 نفر (32.7%) دو اختلال متابولیک همزمان و 4 نفر (2.6%) سه اختلال متابولیک همزمان داشتند. شیوع انواع اختلالات متابولیک در بیماران به شرح زیر بود: هیپریوریکوزوری در 71 نفر (45.5%) ، هیپرکلسی اوری در 41 نفر (26.3%)، هیپو سیترات اوری در 26 نفر (16.7%)، هیپراگزالوری در 16 نفر (10.3%) ، سیستین اوری در 1 نفر (0.6%) و در 39 نفر (25%) نیز اسیدوز متابولیک دیده شد.

نتیجه نهایی: در این مطالعه 87.2% بیماران اختلال متابولیک زمینه ای داشته اند که اهمیت و لزوم بررسی متابولیک را در کودکان نشان می دهد. شایعترین اختلال متابولیک در مطالعه ما هیپریوریکوزوری و سپس هیپر کلسی اوری بودند که این نتایج شاید به دلیل اختلاف جغرافیایی، رژیم غذایی و زمینه های ارثی باشد.